À la recherche du temps perdu orijinal ismiyle yayımlanan Kayıp Vaktin İzinde, Fransız müellif Marcel Proust tarafından kaleme alınan bir romandır. Müellifin, hayatının son günlerine kadar kaleme aldığı bu roman milyonlarca sözcükten ve binlerce sayfadan oluşuyor. Kayıp Vaktin İzinde, bugün tek cilt ve iki cilt olarak farklı versiyonlarda basılsa da bu yapıtın yepyenisi yedi cilt halinde basılmıştır ve bu nedenle makul bir sırayla ilerlemektedir.
Eğer Kayıp Vaktin İzinde romanının yeni versiyonlarından birini okumayı tercih ediyorsanız hangi sırayla okunduğuna dair bir tasanız olmaz. Lakin biraz klasik ilerlemek ve yapıtı yayımlandığı sıra ile okumak isterseniz birinci hangi kitapla başlayacağınızı bilmeli ve okuma sırasını buna nazaran belirlemelisiniz. Gelin Kayıp Vaktin İzinde hangi sırayla okunur yakından bakalım ve kitabın okuyucuya sunduğu kıssayı görelim.
Kayıp Vaktin İzinde serisi hangi sırayla okunur?
Başlamadan evvel, Marcel Proust kimdir?
10 Temmuz 1871 tarihinde dünyaya gelen Marcel Proust, tam ismiyle Valentin Louis Georges Eugène Marcel Proust; Fransız bir deneme muharriri, romancı ve eleştirmendir. Kendisi bir eşcinseldi ve yapıtlarında bu temayı birinci işleyen Avrupalı romancıydı. Eğlenceye düşkün ve disiplinsizdi. 18 Kasım 1922 tarihinde hayatını kaybettiği vakit bazıları onun yaşamış en parlak müelliflerden biri olduğunu söylerken bazıları okunamayacak kadar ağır olduğunu söylüyordu.
Kayıp Vaktin İzinde romanına ön bakış:
Annesi ile yakın bir bağlantısı olan Marcel Proust, 1905 yılında annesinin vefatı sonrası eline kağıdı kalemi aldı ve Kayıp Vaktin İzinde romanına başladı. 1913 yılında güç da olsa birinci cilt yayımlandı ve Proust böylelikle yazmayı sürdürdü. Hayatını kaybettiği 1922 yılında romanın son cildi üzerindeki düzeltmeleri yapmaktaydı. Yani bu roman, muharririn ölene kadar yazdığı son yapıtıdır.
Kayıp Vaktin İzinde kurgusal bir roman fakat yazarın kendi hayat öyküsünden o kadar çok ayrıntı barındırıyor ki bu durum onun otobiyografik bir eser olarak da incelenmesini sağlıyor. Eşcinsellik, gece hayatı, sapkınlık, sanat dünyası, hayat bayanları, savaş ve daha kaç bahsin muharririn bakış açısından anlatıldığı bu eser, gerçek ile kurgu ortasındaki perdenin vakit zaman kalktığı kozmik bir lisana sahip.
Kayıp Vaktin İzinde hangi sırayla okunur?
Swann’ların Tarafı: Serinin birinci kitabı
Kayıp Vaktin İzinde romanının birinci cildi olan Swann’ların Tarafı, okuyucuya kucak açan ve bu romanda nelerle karşılaşacağını anlatan bir öykü sunuyor. Bu kıssanın ana karakteri Charles Swann. Swann, acı dolu bir aşkın kurbanı olmuş ve sosyetenin ortasında kaybolmuş varlıklı biridir. Odette, Gilberte üzere romanın pek çok kıymetli karakteri ile birinci defa bu kıssada karşılaşıyoruz. Müellif bu kıssada belleğinin hudutlarını zorlar ve geçmişi okuyucu için tekrar canlandırır.
Çiçek Açmış Genç Kızların Gölgesinde: Bayan ve erkekler üzerine derin bir analiz
Kayıp Vaktin İzinde romanının ikinci cildi olan Çiçek Açmış Genç Kızların Gölgesinde, 1919 yılında Goncourt Ödülü’ne layık görülmüştür. Bu ciltte yazar, bayanlar ve erkekler üzerinde derinlemesine bir tahlil yapıyor. Aynı vakitte anlatıcının Paris ve Normandiya anılarını dinliyoruz. Bu cildin öyküsünde Swann ile ailesi ortasındaki bağlantıya daha yakından bakma fırsatı buluyoruz. Marcel Proust’un mizahi üslubunu en muvaffakiyet halde yansıttığı cilt olarak kabul edilir.
Guermantes Tarafı: Müellifin çocukluk yıllarına yolculuk
Kayıp Vaktin İzinde romanının üçüncü cildi olan Guermantes Tarafı’nda biraz daha geçmişe gidiyor ve müellifin çocukluk devrine dönüyoruz. Eserin otobiyografik iskeletini oluşturan ana kıssa bu ciltte anlatılıyor. Aslında bu ciltte çocukluk öyküleri anlatılmasının nedeni, sonraki ciltlerde yaşanacak olayların temelini oluşturmaktır. Muharririn hem geçmiş hem de o an tanıdığı beşerler hakkındaki şahsî müşahedelerine de sık sık yer veriliyor.
Sodom ve Gomorra: Daha sert kıssalar okumaya başlıyoruz
Kayıp Vaktin İzinde romanının dördüncü cildi olan Sodom ve Gomorra, ismini Eski Ahit’te anlatılan ve batı kültüründe kendine sık sık yer bulan günahkarlar kentinden alıyor. Yani bu isimden da anlaşılacağı üzere müellif Marcel Proust, bu ciltte biraz daha sert kıssalara yer vermeye başlıyor. Aşkın ve cinselliğin müellifin bakış açısından anlatıldığı bu ciltte, romanın adım adım ilerleyişi ve müellifin o devir yaşadıkları net bir formda gözlemleniyor.
Mahpus: İstek ve kıskançlık bir kişiyi nasıl tesirler?
Kayıp Vaktin İzinde romanının beşinci cildi olan Mahpus’ta anlatıcının meskenine tutsak edilen Albertine ile birlikte ona kendini tutsak eden anlatıcının öyküsünün derinlerine iniyoruz. Arzu ve kıskançlık üzere sert hisler, bu ciltte muharrir tarafından çok daha sert bir formda anlatılmayı başarıyor. Dış dünyanın bireye dayattıkları ile iç dünyasının dışarı çıkmayı bekleyen niyetleri üzerinden müellif, okur ile birlikte Venedik ve Paris sokaklarında biraz karanlık bir yürüyüşe çıkıyor.
Albertine Kayıp: Venedik sokaklarında geçen bir hikaye
Kayıp Vaktin İzinde romanının altıncı cildi olan Albertine Kayıp, romanın beşinci cildi Mahpus’un tam olarak bittiği yerden ‘Mademoiselle Albertine gitti!’ cümlesi ile başlıyor. Bu cümlenin sahibi olan hizmetçi Françoise’ın haykırışı, dalga dalga cilt içinde dağılan bir öykü başlatıyor. Andree ile sert bir yüzleşmenin yaşandığı bu öyküde Venedik sokaklarında biraz daha uzun vakit geçiriyor ve bir gondol seyahatine çıkıyoruz. Bu gondol seyahatinde anlatıcı, sonu romanı tamamlayacak bir dizi yeni fikre gerçek kürek çekiyor.
Yakalanan Vakit: Müellifin son günleri ve final
Kayıp Vaktin İzinde romanının yedinci ve son cildi olan Yakalanan Vakit, bu kadar sert bir romana nazaran bile daha sert bir anlatıya sahip. Çünkü bu cilt yazılırken müellif Marcel Proust son günlerini yaşamaktaydı. Tüm roman boyunca izinde olduğu kayıp vakti en sonunda yakalayan müellif, ölümsüz bir finale imza atarak Kayıp Vaktin İzinde romanını edebiyat devlerinden biri haline getirerek noktalıyor. Müellifin son kelamı ise şu oluyor; “Böyle bir kitabı yazmayı başaran kişi ne kadar keyifli olurdu!”
Fransız müellif Marcel Proust tarafından yedi cilt olarak kaleme alınan Kayıp Vaktin İzinde romanı hangi sırayla okunur sorusunu yanıtlayarak bu etkileyici yapıtın her bir cildinin okuyucuya sunduğu kıssalardan bahsettik. Kayıp Vaktin İzinde romanı hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
