Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Şurası (BDDK) cuma akşamı piyasalar kapandıktan aldığı bir karar ile şirketlere döviz konumları ile ilgili bir kredi sınırlaması getirildiğini açıkladı. Karar, dolar/TL’de gerilemeye neden oldu. Sonrasında hafta sonu boyunca ekonomistler, piyasa uzmanları bu kararı, tesirlerini, getiri ve götürülerini tartıştı. Pazar gecesi BDDK, kararın ayrıntılarını açıkladı. Bir çok uzman birinci etapta bu ayrıntılarla 20 Aralık 2021’de olduğu üzere bir düşüş amaçlandığını belirtirken, kısıtlamanın tesirlerinin beklendiği üzere olmayacağı konusunda da ihtarda bulundular.
BDDK’nın pazar akşamı açıkladığı ayrıntılar ise şu formda
Önceki kararın ayrıntılarının açıklanma gereği duyulduğu belirtilirken Alanya travesti kurallar şu formda belirtildi
-
Bağımsız kontrole tabi bir şirket olması,
-
Şirketin yabancı para (YP) nakdi varlıklarının (altın dahil, efektif döviz ile bankalardaki YP mevduatın) TL karşılığının 15 milyon liranın üzerinde olması,
-
Şirketin YP nakdi varlıkların TL karşılığının faal toplamından yahut son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde 10’unu aşması,
-
Herhangi bir şirketin karar kapsamına girebilmesi kelam konusu 3 kuralın hepsinin birden sağlanması gerekmektedir. Karar kapsamına gerçek şahıslar ile gerçek kişi şirket ortakları da girmemektedir.
Prof Dr Emre Alkin kararın piyasaları yanlışsız okumadan alındığı konusunda ihtarda bulunurken ‘Yan tesirleri olacak ‘ dedi
Prof Dr Emre Alkin yayınladığı görüntüde Yurt içinde tüm Alsancak travesti üreticilerinin dövize endeksli girdi kullandıklarını hatırlatıyor Bürokratlara seslenen Alkin iş dünyasına döviz tarafından yapılan ihtarların ise iktisadi rasyonel ile uyuşmadığını söylüyor Ülkede döviz ile endeksli olmayan hiç bir satın alma Anadolu yakası travesti olmadığını açıklıyor
Kararın makûs niyetli olmadığını lakin yanlışsız okuma yapılmadığını da anlatan Alkin hayatın gerçeklerinde her şeyin dövize endeksli olduğunu iletirken dilek edilmeyen yan tesirler yaratacağının da altını çiziyor
Son Ankara travesti 10 yıldaki siyasetlere değinen Demirtaş döviz enflasyon üzere temek iktisada değinirken ‘Ekmek 10 lira olacak ‘ dedi
Özgür Demirtaş kararı YouTube’da yorumlarken negatif bir tesiri olacağını belirtiyor Şirketler için 15 Antalya travesti milyon TL’nin yaklaşık 900 bin dolar meblağın az olduğuna dikkat çekerken şirketlerin üretim için ithalat yaptığını ithal ettikleri eserler için döviz tutması gerektiğinin altını çiziyor
10 yıldır döviz için ihtarda bulunduğunu belirtiyor Doların yükselişinin enflasyondan korunmak ve ithalat için olduğunu hatırlatırken KKM’nin yükselişe pürüz olmadığını vakit kazandırdığını lakin maliyeti de olduğunu açıkladı
TCMB’nin sattığı dövizlere de değinen Demirtaş şirketlerin üzerinde tesirinin öngörülemez olduğunu belirtiyor KKM’ye geçen ya da döviz satan şirketler olacağı üzere kimi şirketlerin ithal talebini öne çekebileceğini hatırlatırken birtakım şirketlerin de parasının yan şirketler ile yurt dışına kaçabileceğine değiniyor Temettü halinde ortaklarına para çıkışı yapabileceğine de dikkat çekiyor
Bu kararın sağlıklı matematiksel ve optimal olmadığını belirtiyor Son 10 yıldır alınan kararların bu durumlara aksi olduğunu bunun da tesirlerinin enflasyon CDS döviz tarafında görüldüğünü hatırlatırken fiyatlarda daha yükseliş öngörerek ‘Ekmek 10 lira olacak’ dedi Matematik kurallarının herkes için geçerli olduğunun da altını çizdi
Kerim Rota BDDK’dan yapılan birinci açıklama için tahammülsüzlük derken ikinci açıklama için de ‘gerekirse geri adım atılır’ dedi
İlk açıklama için Rota’nın paylaşımı şu halde
Şirketlerin hesaplarında tasarruf hedefli 1 milyon bile tutmasına tahammül edemez hale düşmüşler Artık bir sonraki adımı beklemekten ötürü bozulacak beklentiler kısa vadeli kazanımlardan çok daha zehirleyici olacak Yeni iktisat modeli dedikleri 1970’lere dönüşmüş
Pazar gecesi yapılan açıklama için de Rota şunları söyledi
Uzun okumak istemeyenlere Üstten buyruk gelince çabucak bir karar yazıp yayınladık fakat ne yaptığımızı nasıl anlaşılacağını sonra anladık Aman panik yapmayın aslında o sandığınızı kastetmedik gerekirse geri adım da atarız olur biter
‘Ekonomik olarak sıkıştım’ diyen iktidarın yardım çağırısı
Prof Dr Öner Günçavdı PoltikYol’da kararı yorumlarken 20 Aralık 2021 de Kur Muhafazalı Mevduat KKM açıklamasından çok daha kıymetli ve bir o kadar da radikal bir önlem olarak berlirtti BDDK nın bu bildirisinin mali piyasa kurallarında önemli bir değişime imza attığını ve daima birlikte farklı bir ekonomik yapıya uyandığımızı bu değişimin ise küçümsememesi gerektiğini göz gerisi edilmesinin ise mümkün olmadığını açıkladı Kararın iktidar yanlısı sermaye kısmını vazifeye çağırdığının da altını çizdi
Yazmaktan yorulduk fakat tekrar yazalım
Ekonomist Arda Tunca da yorumunda şunlara dikkat çekiyor
Şirketlerin kredi kullanımının önüne geçilmeye çalışılması KKM GES üzere başka birtakım uygulamalara misal dövize yönelmeyi engellemeye çalışmak manasına geliyor Bu yolla kredi kullanımının da kısılabileceği düşünülüyor Üretim yapısı gereği Türk şirketleri ithalat yapmadan üretim yapamıyor Hasebiyle ihracatçı da ihracat yapamıyor Yazmaktan yorulduk lakin yeniden yazalım Türkiye hammadde ve orta malında dışa bağımlı Yani dövize gereksinimi var Sistem de kredisiz yaşayamaz hale geldi
Döviz düşsün derken yeni sorun ne
Uğur Gürses T24’te kararı yorumlarken Bloomberg haberine nazaran 10 bin şirketi kapsayan bir karar olduğunun altını çiziyor Gürses ‘Şirketlere ‘Ucuz TL kredi ile döviz alıyorlar, cezalarını verelim’ diye düşünülen karardan evvel, ‘Neyi yanlış yaptık?’ diye düşünülmemiş belirli ki’ diyor ve şöyle devam ediyor:
Şirketlerin buna da bir yol bulacaklarına kuşku yok Özel kısmın edindiği yol bulma tecrübesi hafife alınamaz Dövizden düşüş haberi beklerken Ankara nın karşılaşacağı yeni durumun kredi darboğazı olması mümkündür Bu da tüm kesitleri zincirleme etkileyecektir Cuma günü bu karar geldiğinde herkes döviz satışı zorlamasına odaklanmışken kredi darboğazı ve buna bağlı ekonomik sakinliğin tetiklenmesi tartışmaları da başladı
Mahfi Eğilmez de hususla alakalı yorumunda tüm ekonomistler üzere 32 sayılı Türk Parası Değerini Müdafaa kararını hatırlatıyor
Eğilmez yorumunda üzerinde durulması gerekenin kararın yabancı para kısıtlaması mı yoksa kredi yönlendirilmesi mi olduğu sorunu olduğunu belirtiyor Ve sonuç olarak 2021 Eylül ayında başlayan faizi indirimlerine değiniyor Faiz indirimleri başlamadan evvel dolar T’nin 8 65 enflasyonun da yüzde 19 58 olduğunu bugün kurun 16 88 enflasyonun da yüzde 73 50 olduğunu hatırlatıyor
‘Faiz indiriminin her alanda yarattığı büyük hasarı faizi artırmadan giderebilmek kuru bastırabilmek için milyarlarca dolar rezerv satılmıştır KKM yürürlüğe konularak hiç gerek yokken Hazine ye milyarlarca liralık faiz yükü yüklenmiştir Bütçe yıl ortasında neredeyse sıfırdan tekrar yapılmak zorunda kalınmıştır KKM hesapları ödemesi birinci altı ayda yasa dışı olarak ödenmek durumunda kalınmış bütçe hakkı hiçe sayılmıştır Bütün bunlara ek olarak artık de dolaylı yoldan tekrar yetkiler aşılarak sermaye kısıtlaması yoluna gidilmektedir’ derken, her vakit söylediğini tekrar ediyor; faizin gerçek belirlenmesinin tek başına tahlil getirmediğini lakin yanlış belirlenmesinin bin türlü bela getirdiğini hatırlatıyor.
