BDDK bir karar açıkladı, pir açıkladı. Günlerdir tüm uzmanlar üzerinde yorum yapıyor içinden çıkamıyor. Bankalar süreç yaparken adeta kitap açık final imtihanına giriyor. Şirketler kredi almak için taklalar atıyor. Kararda anlaşılmayan, netleşemeyen kısımlar için açıklamalar birbirini izliyor. Şirketlerin kredi ve döviz bağı resmen etle-tırnak üzere olduğundan kararda nereyi seçecekleri ise hayati bir sıkıntı haline geliyor.
Dolar/TL karar ile bir ölçü gerilerken, yılbaşına nazaran yüzde 25, geçen yıl bugüne nazaran ise yüzde 90’nın üzerinde yükselmiş olduğu gerçeği değişmiyor.
Tüm bunların ışığında ekonomistler, uzmanlar, şirketler durumu nasıl görüyor? Görüntüler, twitler, değerlendirmeler için buyurun başlayalım????
Ekonomistler BDDK kararının içinden bir biçimde çıkmaya çalışırken kararın sermaye kısıtlaması olmadığını fakat o yolda yalova escort bir adım olduğunu belirttiler
Cumhuriyet’ten Alican Polat haberine göre ENAG kurucusu Prof Dr Veysel Ulusoy karara dair yorumunda para siyasetini yönlendirici bankacılık süreçlerinde özerk bir kurum olan BDDK yerine iktisat yozgat escort idaresinin devreye girmesi gerektiğini belirtti Ulusoy açıklamayı yapanların büyük sorumluluk taşıdığını belirterek kararın tesirleri için de bunun bir sermaye kısıtlaması olduğunu söyleyerek kararın açıklanmasında piyasaya ulaşımı kapalıyken olmasına dikkat çekerek hata olduğunu iletti Haber yoluyla piyasanın domine edildiğini kısa ve uzun vadede de yükleri olacağını açıkladı
Eski Merkez Bankası Lideri Durmuş Yılmaz kararın alınırken Merkez Bankası nın döviz satmaya devam ettiğini söylerken uzun soluklu makro çerçevesi olan adımlar olmadığının altını çizdi
Yılmaz kararların arkası arkasına gelmesi konusunda da bunun tesiri olduğunu tesirlerin süreksiz olduğunu açıkladı ‘BDDK’nın TL’nin pahasını korumak için mi, kredileri düzenlemek için mi?’ adım attığı sorusunu yöneltirken, birinci seçeneğin öne çıktığını söyledi. ‘Şirketlerin süratlice bu kadar yüklü döviz satma bahtı yok’ diyen Yılmaz, bunun Merkez satışı tesiri olduğunu belirtti.
Dr Artunç Kocabalkan da bu karardan etkilenen şirketlerin dövizlerini satmaları halinde toplam 7 5 milyar dolar bulunduğunu hesaplayarak ‘Eylül’e kadar yönetim eder. Sonrası?” diye sordu.
Kerim Rota kararın siyasi olduğunu belirterek sermayedarlara bugüne kadar sağlanan avantajın geri istenmesi olarak görüldüğünü söyledi Mecburî olmayanlara bu hafta piyasalarda döviz süreci yapmamaları konusunda ikazda bulunan Rota oynaklığa dikkat çekti
Sözcü’den Mehtap Özcan Ertürk haberine göre de Tufan Cömert ihracatçı şirketlerin hududu aşan dövizleri yurtdışında tutmayı tercih edebileceklerine değinirken bu şirketlerin dövizlerinin yüzde 40’ını TCMB’ye satmak zorunda olduklarını hatırlatarak TCMB rezervleri açısından kararın olumlu gözükmediğini iletti
Ekonomist Enver Erkan da Türk Eurobond’larına döviz fazlasının kayabileceğini aktarırken KKM de de Temmuz prestijiyle olacak hükmî dönüşlerin tekrar sistemde kalabileceği konusunda görüş belirtti
Ekonomistler kararların iktisatta yavaşlamaya da yol açabileceği konusunda ihtarda bulunuyor
Merkez Bankası’nın 2022 yılında verdiği 6 faiz kararının da sabit bırakmaktan yana kullanıldığı göz önüne alındığında TCMB bilgilerinde görülen ortalama ticari kredi faizlerindeki son iki ayda 700 baz puana yakın yükseliş ile yüzde 20 35’ten yüzde 27 09 oranında yükseliş şirketlerin finansmana ulaşımını değerli hale getiriyor Maliyetlerin artışı yanında TL kredi kullanımında sonlandırma da şirketlerin finansmana ulaşımında zorlukları artırıyor
Doç Dr Atılım Murat kısaca kamunun gerçek bölümün elindeki fazla ölçüde döviz bulunduğunu düşündüğü için bu türlü bir adım attığını belirtti
DW Türkçe’den Emre Eser haberine göre Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TOBB İktisat ve Teknoloji Üniversitesi’nden Doç Dr Atılım Murat bu düzenlemeden etkilenecek şirket sayısının bin civarında olduğunu açıklarken borsada süreç gören yaklaşık 195 şirketin bu karardan etkileneceğini öngörüyor Uzun vakittir direkt yabancı sermaye girişi olmaması ile döviz girişi de olmadığını belirtti
Farklı yönelimlerle yeni kısıtlamalar olabileceğini öngören Murat adımların birçoklarının KKM’yi işaret ya da teşvik ettiğini belirtiyor KKM’de ise birtakım değişiklerin yapılması gerektiğinin altını çizerken vadelerde düzenleme gerektiğini de söz etti TL’nin dolar karşısında paha kaybının yavaşlayacağını lakin süreceğini belirten Atılım Murat güçlü TL’nin ithalatçıya yaradığını lakin kısmen yahut net ihracatçıların da dolarda yükseliş istediğini belirtti
Ekonomist Arda Tunca karar sonrası şirketlerin olumsuz etkileneceğini belirterek üretim ve ihracat için ithalat gerekliliğinden yola çıkarak döviz alımının bir mecburilik olduğunu belirtiyor Şirketlerin döviz bozdursalar bile bir mühlet sonra ithalat için tekrar alım yapacaklarını farklı biçimde hayatta kalamayacaklarını açıklıyor
Bu tarz adımların piyasada işleyişi bozduğuna değinen Tunca şirketlerin hayatta kalmak ve dövize ulaşmak için yan yolları deneyebileceğini söyledi Bu adımın da sorunu temelden çözmediğini TL’nin güçlenmesi için kâfi olmayacağını vurguladı
Bol kredide yanlışın görülerek kabul edildiğinin altının çizen Arda Tunca kredi genişlemesi üzerine yaratılan iktisadın vatandaşlar ve şirketler üzerindeki tesirinin muslukların bu halde kesilmesi ile toplumu etkileyeceğine değindi Kredi genişlemesindeki yanlışın bu biçimde ani bir neşter ile ekonomik daralmaya yol açabileceği konusunda da uyardı
Ekonomist Mahfi Eğilmez ise değerlendirmelerinde TL’nin dolar karşısında güç kaybetmesi mümkünlüğünün sürdüğüne değinerek atılan adımı sermaye kısıtlaması olarak tanımladı
KKM’nin aslen dolarizasyonu arttırdığını belirten Eğilmez dövize endeksli mevduat hesaplarının dolarizasyon olarak görülmesi gerektiğini belirtti
Bir defa daha altta yatan soruna kalıcı tahlil geliştirilmeyip sorunun yarattığı yan tesirlerle uğraş uğraşına şahit oluyoruz
BBC Türkçe’deki değerlendirmesinde Prof Dr Selva Demiralp’in yorumu ise kısaca şu halde oldu
Bir kere daha altta yatan soruna kalıcı tahlil geliştirilmeyip sorunun yarattığı yan tesirlerle uğraş eforuna şahit oluyoruz TL’nin paha kazanması için enflasyonu denetim altına almak gerekiyor Zira bir para ünitesinin öbür para üniteleri cinsinden bedelini o paranın alım gücü belirliyor Bizde ise ‘enflasyonla büyüme’nin şuurlu bir siyaset tercihi olarak tabir edilmesi enflasyonun düşürülmeyeceğini enflasyonla gayret için gerekli para siyasetinin uygulanmayacağını söylüyor
Sosyal medyada da mevzu hala yeniliğini korurken yorumların sonu gelmiyor
Plastik Sanayicileri Federasyonu Genel Sekreteri Murat İnkün kararın iş dünyasına dair tesirleri için ithalat yapmak zorunda olan şirketlerin döviz bulundurmak zorunda olduğunu açıklayarak ithalatın TÜİK datalarında de görüldüğü üzere yüzde 90 ının hammadde orta mamul ve sermaye malları olduğunu hatırlattı
Üretim için gerekli olan ithalatın dövizden para kazanmak değil üretime devam etmek olduğunu belirterek bunun için döviz konumlarının yüksekliğine dikkat çekti
Çelik Üreticileri Birliği Genel Sekreteri Veysel Yayan kararın aşikâr çerçevede anlaşılır olmasına rağmen piyasaya müdahale ve gereksiz bürokratik süreçlerle yormaması gerektiğini dövizdeki dalgalanmaların da meçhullüğü artırdığını açıkladı
Halka açık şirketlerin yorumları ne oldu
Halka açık olan zincir marketlerden BİM tarafından yapılan açıklama şu formda oldu
Makro bakış açısı gerektiren sıkıntılar mikro metotlarla çözülemez Mikro teknikler yalnızca tutarlılık ismine ana stratejinin tamamlayıcısı olabilir Piyasaların beklentisi öngörülebilirlik ve inançtır
İthalat ve ihracat tarafında etkin olan Ulusoy Un tarafından yapılan açıklamada kullanılan tabirler de ise göz çarpan kısım şu halde
TL krediye erişimin şirketler tarafında sonlandırılması bir manada kredi genişlemesinin yavaşlaması döviz talebi ve mal talebini azaltarak enflasyona olumlu katkı sağlayabilir Lakin eş vakitli olarak yatırım talebini de azaltacaktır İthalat ihracat nakit akışı için YP tutan bir şirket iç piyasa için bir yatırım yapmaktan çekinebilirler
Prof Dr Burak Arzova da İhtilal Akyıl ve Dr Artunç Kocabalkan ile yayında karara ait kredilerde yaşanan aksamaların gerçek dalda kredi döndürülememesinin bankacılık dalına finansal kriz olarak yansıyabileceği konusunda uyardı
BDDK kararları için Cüneyt Akman ise sermaye denetimi olmadığı lakin peşrevi benzetmesi yaparken bu biçim idari kararların tesirinin gittikçe mühlet olarak kısaldığı konusunda da uyarıyor
