Yüzüklerin Efendisi’nin İlham Kaynağı: Silvianus’un Yüzüğü

3 yüzük elflere, 7 yüzük cücelere, 9 yüzük insanlara… Geçtiğimiz hafta Amazon Prime Video platformunda, Orta Dünya’da güç yüzüklerinin şimdi yaratılmadığı devri anlatan Yüzüklerin Efendisi: Güç Yüzükleri dizisi yayın hayatına başladı. Tolkien’in yarattığı Orta Dünya kainatı engin bir deniz. Onun külliyatının sesleri günümüzde bile yankılanıyor ve hayranları olarak yapıtlarında itinayla işlenmiş ince ayrıntılar üzerine konuşuyoruz. 

Böylesine keskin bir dehanın kaleminden hayat bulan kainattaki ırkların lisanları, kültürleri, müzikleri, savaşları ve değerli nesneleri; hasılı yarattığı her şeyin ilham kaynağını, çıkış noktasını bilmek istiyoruz. Tolkien’in yarattığı, merak ettiğimiz en değerli şey ise Tek Yüzük. Kimi kaynaklar Tolkien’in Nibelungen destanındaki yüzükten esinlendiğini söylese de ilham aldığını gösteren en somut delil, Silchester’da bulunan ve Roma devrine ilişkin Silvianus’un yüzüğüdür. Gelin bu yüzüğün kıssasına yakından bakalım.

Yüzük, 1785 yılında Silchester’da bulunmak istedi. Satıldı, el değiştirdi ve yüzüğün bahtı değişti.

Bir gün, İngiltere kırsallarından Roma devrine ilişkin yapılarla ünlü Silchester bölgesinde, her vakit olduğu üzere topraklarını süren bir çift, üzerinde antik harfler ve simgeler yer alan altın bir yüzük buldu. Yüzüğün üzerinde “SENECIAN VIVAS IIN DE” yazılıydı. Şimdi kıymeti tam anlaşılamayan bu nesnenin tarihi bir nitelik taşıdığı aşikardı.

Yüzüğü bulan çift çok geçmeden Silchester kasabasının ileri gelenlerinden ve pahalı antika eşyalara meraklı olan Chute ailesine yüzüğü sattı. Bölgede Romalıların ayak bastığı her yerde olduğu üzere periyoda ilişkin pek çok kalıntı bulunuyordu. Tarihi kaynaklara kaydedilen bu kalıntılardan kimileri Romalılara ait olduğu bilinen çok sayıda altın ve gümüş yüzüktü. Chute ailesi, bu tarihi objeye gereken değeri vakit içinde verdi ve yüzük ailenin konutundaki en nadide modüller ortasında yerini aldı.

Arkeologlar 1929’da kurşun bir tablet buldu.

İngiltere’deki Roma periyoduna ilişkin yapılar ve yapıtlarla ünlü Silchester’a yaklaşık 130 km uzaklıkta bulunan Lydney Park bölgesinde ünlü Nodens tapınakları bulunuyor. Arkeolog Mortimer Wheeler 1929 yılında bu bölgedeki hafriyatlarda, kurşun bir tablet buldu. 

Wheeler, tableti ayrıntılı inceleyebilmek için Oxford Üniversitesinde lisan bilimci ve profesör olan Tolkien’e haber vererek onu Nodens tapınağının olduğu bölgeye davet etti. Yüzük adeta Tolkien’i çağırıyordu. 

“Silvianus yüzüğünü kaybetti.”

Tablette Silvianus ve Senicianus isimleri geçiyordu. Kurşun bir katmana işlenmiş bir yazı vardı. Tablet, yüzüğünü kaybeden ve Senicianus diye birinin onu çaldığını düşünen Silvianus isminde Romalı bir askerin lanetleri eşliğinde ilah Nodens’e yakarışını anlatıyordu. “Tanrı Nodens için. Silvianus yüzüğünü kaybetti ve bedelinin yarısını Nodens’e bağışladı. Senicianus ismini taşıyanlar, yüzüğü Nodens tapınağına geri getirene kadar sıhhate ermesin.” 

Bu lanetin yazılı olduğu tablet size de Dumanlı Dağlar’da yüzüğü kaybettiğini fark edince Gollum’un etrafı inlettiği feryatlarını hatırlattı mı? Arkeolog Wheeler, yaklaşık bir buçuk asır evvel Silchester’da bulunan altın yüzüğü anımsadı. Silchester yerleşkesindeki Chute ailesinin koleksiyonunda yer alan Roma devrinden kalma altın yüzüğü biliyordu. Wheeler için yavaş yavaş taşlar yerine oturuyordu.

Silvianus’un yüzüğü üzerinde “SENICIANE VIVAS IIN DE” yazısı bulunuyor.

Silvianus yüzüğünü kaybettikten sonra, yüzüğü alan kişi üzerine kendi ismini ekler. Yüzüğün üzerinde “Vivas in deo”, “Tanrıyla yeterli yaşar” manasında kullanılan Latince yaygın bir kalıp bulunuyor ve Roma mitolojisindeki Venüs’ün çizimi de yer alıyor. Yüzüğün çapı 2,5 cm yükü ise 12 gramdır. Yüzük, en son 2013 yılında yazgısının değiştiği Chute ailesinin meskeninde sergilendi. The Vyne olarak bilinen bu tarihi konut, aslında VIII. Henry tarafından bir lordu için yaptırılan bir Tudor yapısı. 

Nodens, Kelt mitolojisinde denizler ve ormanlar rabbidir.

Nodens, Kelt mitolojisinde kıymetli bir yere sahip olan denizler, avcılık, ormanlar ve şifacılık rabbidir. Kaynaklara nazaran, Roma kültüründe ilah Neptün, Mars, Merkür ve Sylvanus ile alakalıdır. Romalı Silvianus isim benzerliğine sahip olduğu ilah Nodens’in tapınaklarını ziyaret edip onu onurlandırmak isterken değerli yüzüğünü kaybetmesi tuhaf tesadüfler silsilesinin başlangıcı sayılan hikayedir.

Tolkien tekraren Nodens tapınaklarını ziyaret etti ve bir efsanenin temelleri bu türlü atıldı.

Tolkien, kurşuna işlenmiş lanetin yer aldığı tablet keşfedilmeden evvel de Nodens ve etimolojisi üzerine çalışıyordu. Bölgeyi pek çok defa ziyaret edip tablet üzerinde titizlikle incelemeler yaparak kazıların ve keşiflerin akabinde ilgili raporlar hazırladı. Tolkien’in ilham aldığı tek şey Silvianus’un yüzüğü değildi. Tolkien, Nodens tapınakları civarındaki tipik İngiltere taşrasının ikonik yeşiline sahip bu topraklardan ve Lydney bölgesinde Dwarfs Hill (Cüce Tepesi) olarak bilinen oyuğu andıran tepeciklerden de esinlendi. Bir yıl içerisinde de Hobbit isimli yapıtını yazmaya başladı. Böylelikle Tolkien, kendinden sonraki geç periyotlarda yaratılan kurgu dünya ve fantastik edebiyat yapıtlarına bile tesir edecek bir efsanenin temellerini atmış oldu. 

Bir külliyat niteliği taşıyan ender yapıtlar ortasında yer alan Orta Dünya cihanında hala tam bilmediğimiz pek çok ayrıntı bulunuyor. Tolkien hayatı boyunca deneyim ettiği her duyguyu ve olayı harikulade incelikle yapıtlarına aktarmış usta bir müellif. Kim bilir tahminen de bir kahve içimlik vakit dilimi kadar geçmişe gidip dönme imkanımız olsaydı merak ettiğimiz her şeyi ona sorardık. 

Kaynak: Independent, EverythingGP