Bir orman seyahatinde yaptığınız yürüyüş sırasında küçük, şirin bir sansara denk geldiğiniz vakit onun bu tatlı duruşuna aldanıp sevmeye çalışırsanız muhtemelen hayatınıza o el olmadan devam etmek zorunda kalırsınız. Evet, sansarlar etçil ve son derece yabanî havvanlardır. Zaman vakit meyvelerle de beslenirler lakin genel olarak yedikleri şeyler, kendilerinden daha küçük olan göğüslü hayvanlardır.
Sansarlar hakkında pek bilgi sahibi olmayabilirsiniz zira ülkemizde bu canlılardan pek yok. Fakat kendileri binlerce yıl evvel ortaya çıkmış bir tıp oldukları için bugün dünyanın pek çok noktasında, farklı yoğunluklarda bulunmaktadırlar. Genel olarak yalnız yaşayan bu canlılar, doğum sırasında pek çok yavru doğurabilirler. Gelin sansarlar hakkındaki farklı bilgilere bakalım ve bu canlıları biraz daha yakından tanımaya çalışalım.
Sansarlar hakkındaki enteresan bilgiler:
Dünyanın her yerinde sansarlarla karşılaşmak mümkün:
Sansarların büyük kısmı Kuzey Amerika’da yaşamaktadır. Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ile Avrupa ve Asya ülkelerinin neredeyse hepsinde sansarlarla karşılaşmak mümkün. Bu canlılar birden fazla vakit taygalarda, iğne yapraklı ormanlarda ve yaprak döken ormanlarda yaşamaktadırlar. Bazen kent yapılanmasına bağlı olarak, örneğin orman kıyısındaki kasabalarda, kent hayatına girerek beşerlerle karşılaşabilirler. Bulundukları coğrafyaya bağlı olarak fundalık ve çayırlık yerlerde de yaşayabilirler.
Binlerce yıl evvel ortaya çıkmış olan sansarların farklı çeşitleri vardır:
Birazdan boyutlarından bahsedeceğimiz sansarlar üzere küçük canlıların yeni ortaya çıkmış bir canlı çeşidi olduğunu düşünebilirsiniz. Lakin kendileri binlerce yıldır aramızdalar. Örneğin çam sansarı çeşidinin milattan evvel 10.500 yılında yaşanmış son buzul çağında ortaya çıktığı düşünülüyor. Avrupa’da yayılmalarının ise milattan evvel 4 binli yıllarda gerçekleştiği kestirim ediliyor. Bu kadar uzun müddettir bu kadar farklı bölgede yaşayan sansarların yaşadıkları coğrafyalara nazaran evrimleşmiş tipleri şu biçimde;
- Amerikan sansarı
- Newfoundland çam sansarı
- Sarı boğazlı sansarı
- Kayın sansarı
- Nilgiri sansarı
- Avrupa çam sansarı
- Japon sansarı
Sansarlar küçük ve hafif, bu nedenle de son derece çevik canlılardır:
Eğer daha evvel araştırma yapmadıysanız sansar denilince pek çok kişinin aklına panter boyutlarında bir canlı geliyor. Aslında sansarlar 35 – 43 cm ortasında bir canlı tipidir. Kuyrukları bazen 27 cm kadar uzayabilir. Tartıları en fazla 2 kilogramdır. Üflesen uçacak üzere görünen bu boyut özellikleri sayesinde sansarlar son derece çevik hareketler yaparlar. Böylelikle hem avlarını basitçe yakalarlar hem de avcılarından basitçe kaçmayı başarırlar. Yani olumsuz üzere görünen bu durumu avantaja çevirmeyi bilirler.
Bazen meyve yeseler bile sansarların beslenme tertibinin büyük bir kısmını et oluşturur:
Sansarların evrimsel süreç sonunda bu kadar çevik canlılar haline gelmelerinin büyük bir nedeni etçil olmalarıdır. Sinsice avına sokulan sansar, süratle üzerine atlar ve sağlam pençeleriyle avını tutarak keskin dişleriyle işini bitirir. Sansarlar yaşadıkları bölgeye bağlı olarak sincapları, tarla farelerini, farklı fare cinslerini, tavşanları ve balıkları avlarlar. Bazen böcek ve yumurta yedikleri de görülmüştür. Değişik olan orta sıra meyve, çoğunlukla çilek yemeleridir. O kadar et üstüne yeterli bir tatlı hoş gidiyor olsa gerek.
Sansarlar yalnız yaşayan canlılardır, kimi tiplerin çok eşli olduğu görülmüştür:
Sansarlar, sürü hayvanı değildirler. Hatta bir aileleri bile olmaz. Sansarlar yalnız hayvanlardır. Her yıl Temmuz, Ağustos aylarında yaşanan çiftleşme periyodunda dişi ve erkek sansar bir ortaya gelir ve çiftleşir. 8 aylık gebelik sonunda kör ve tüysüz 2 ile 5 ortasında yavru doğar. Sansarlar aile kurmadıkları için çok eşli olarak yaşarlar. Tıbbın hem erkek hem de dişi üyelerinin birden fazla partneri olduğu durumlar görülmüştür.
Karanlığı seven sansarların hareketli bir gece hayatı vardır:
Özellikle çam sansarı çeşidinin üyelerinin gece vaktinde, hatta Ay’ın bile olmadığı karanlık gecelerde çok daha faal oldukları görülmüştür. Terk edilmiş kuş yuvalarında, sincap yuvalarında, kaya yarıklarında ve ağaç kovuklarında yaşarlar. Kış aylarını atlatmak için yer altına yuva yaparlar ya da hazır yapılmış bir yuvaya çöreklenirler. Yuvayı sahiplenen sansar, av yoğunluğuna nazaran kendine bir menzil alanı belirler. Bu alanı anal ve abdominal koku bezlerinden salgıladığı sıvılarla işaretler.
Sansarların içinde bulundukları ekosisteme büyük katkısı vardır:
Tüm canlılar üzere sansarlar da içinde bulundukları ekosistemin ayrılmaz bir modülü halindedirler. Hem av hem de avcı olarak bu sistemin devam etmesini sağlayan sansarların en büyük katkısı, yedikleri meyvelerdir. Sansarlar, bir meyve yedikten sonra bir kısmını sindirir geri kalan kısmını dışkıyla bırakırlar. İşte bu dışkıyla etrafa yayılan meyvenin tohumları sayesinde bitki florası da gelişmiş olur.
ABD’de ya da Orta Avrupa’da yaşıyorsanız sigortanıza sansar hasarı hususunu ekletin:
Sansarların yaşadıkları bölgenin kent yapısına nazaran bazen beşerlerle karşılaştıklarını söylemiştik. Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Orta Avrupa’da yaşayanlar için ise durum biraz daha karmaşık. Zira bu bölgelerde sansarlar, yuva bulmak için sık sık park edilmiş otomobillerin içine girerler ve tüm döşemeyi paramparça ederek kendilerine bir yuva yaparlar. Bu ülkelerde yapılan otomobil sigortalarında sansar ve gibisi hayvanların verdiği hasara karşı özel hususlar eklenmektedir. Aklınızda bulunsun.
Nokia markasının ismi bir sansar cinsinden geliyor:
Bir periyodun efsane cep telefonu markası Nokia’yı hepiniz bilirsiniz. Pekala bu ismin manası ne hiç düşündünüz mü? 1865 yılında Finlandiya’da kurulmuş olan Nokia markasının ismi, bölgedeki Nokianvirta ırmağı üzerinde yaşayan bir sansar tipinden geliyor. Neden bu ismi aldığı ise kesin olarak bilinmiyor.
Sansanların kürkleri çok pahalı ve maalesef sonları bu yüzden gelecek üzere görünüyor:
Dünya Tabiat ve Doğal Kaynakları Muhafaza Birliği datalarına nazaran şu an için sansarların soyunun tükenmesi üzere bir tehlike kelam konusu değil. Ancak pek fazla doğal avcısı olmayan sansarların belası biziz. Sansarların habitatını yok etmemizin yanı sıra bu canlılar o kadar çok avlanıyorlar ki en büyük kaybı bu yüzden veriyorlar. Sansar kürkü tarih boyunca çok sevilmiştir zira son derece kalın ve güçlüdür.
Küçücük boyutlarına ve sempatik yüzlerine aldanmamanız gereken sansarlar hakkındaki farklı bilgilerden bahsederek bu sıra dışı canlıları biraz daha yakından tanımaya çalıştık. Sansarlar hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
