Bu nedenle mavi gözlü Afrikalıların kökeninin nereden geldiği sıkça merak edilebiliyor. Olağan ki bu durumun, bilimsel olarak birçok farklı açıklaması bulunuyor. Mesela bir mavi gözlü Afrikalının soyunda, beyaz bir akrabası varsa şayet bu durum mavi gözlü olmasının bir sebebi olarak sayılabiliyor.
Veyahut büsbütün genlerle ilgili bir mutasyon da bu duruma neden olabilir. Aslında bu sıkıntıyı anlamak için öncelikle mavi gözlerin nasıl oluştuğunun bilimsel açıklamasına bir bakmak gerekiyor. Gelin daima birlikte bilim insanlarının bu durumu nasıl ele aldığına bir bakalım.
Aslında beşerler başlangıçta kahverengi gözlüydü yani mavi gözler, genetik bir mutasyonun sonucunda ortaya çıktı.
Kopenhag Üniversitesinde yapılan araştırmada, farklı ülkelerden mavi gözlü 800 erkek ve bayan birey üzerinde çalışılmıştı. Araştırma sonucunda, muhtemelen 10.000 yıl evvel oluşan bir genetik mutasyon nedeniyle mavi gözlerin oluştuğu, iştirakçilerin aynı DNA dizisine sahip olması sonucunda tespit edildi. Bu kapsamda tıp profesörü Hans Eiberg, insanların aslında kahverengi gözlü olduğunu, kromozomlardaki OCA2 (insanlarda, okülokütan albinizm II geni tarafından kodlanan bir proteindir) genini etkileyen bir genetik mutasyon sayesinde mavi gözlerin ortaya çıktığını söylüyor.
Bu mutasyona oküler albinizm deniyor. Hatta birtakım bilim insanları, daha evvel P geni olarak isimlendirilen OCA2 geninin, melanin ismi verilen bir pigmenti ürettiğini söylüyor. Melanin ise cilde, saçlara ve gözlere renk veren bir unsur. Bilim insanları, bu gen mutasyonunun, gözlerin irisinde (gözün ön kısmında saydam katmanın ardında bulunan ve göze rengini veren damarlı bölge) üretilen melanin ölçüsünü değiştirip kahverengi gözün oluştuğu konsantrasyonu düşürdüğünü ve bu sayede mavi gözlerin üretildiğini söylüyor. Kısacası anlayacağınız bu mutasyon, kahverengi göz üretme yeteneğini kısıtlamış oluyor.
Mavi gözlü insanların yüzde sekseni, Estonya ve İskandinav ülkelerinde yaşıyor.
Aslında mavi gözlü insanların birden fazla, Avrupa’da yaşasa da araştırmacı Edmund Custers’ın yaptığı araştırmaya nazaran, dünyadaki tüm mavi gözlü beşerler aynı gen mutasyonuna sahip. Bu nedenle Estonya, İskandinav ülkeleri ve Afrika ülkelerinin hepsinde toplam yüzde seksen oranla mavi gözlü insanların varlığından kelam etmek mümkün.
Waardenburg Sendromu mavi gözlerin bir öteki sebebi.
Aslında bu sendrom da oküler albinizm üzere. Lakin bu sendromdaki tek fark, gözlerin birbirinden farklı renklerde olması ve işitme kaybı, alında beyaz saç çıkması üzere birtakım semptomlar içermesi. Ayrıyeten Waardenburg Sendromu epey ender görülen genetik bir hastalıktır.
Aile üyelerinden anne yahut baba tarafında beyaz akrabaların olması, mavi gözlü bir siyahi birey olmak için kâfi değil.
Ailenin anne ve baba tarafının, her ikisinden de beyaz akrabaların olması gerekiyor. Zira mavi gözlü olmak, aile soy ağacında çabucak oluşmayabiliyor. Bu durumun ortaya çıkması birkaç kuşak sonrasını bulabiliyor. Misal diyelim, babaannede ortaya çıkmamış lakin 3. nesil sonrasındaki torun, bir bakmışsın mavi gözlü olmuş. Bunun jenerasyonlar sonrasında olmasının nedeni ise kısmen çekinik bir genin varlığı.
Örnek vererek açıklamak gerekirse; birden fazla genimizi biri anneden, başkası babadan olmak üzere, her iki genin iki kopyasından alırız. Göz rengi geninin (B) kahverengi versiyonu, çekinik mavi versiyonuna (b) nazaran daha baskındır. Şayet sizin baskın genlerinizden rastgele biri, B versiyonuysa, o vakit mavi gözlere sahip olmanız mümkün olmaz. Zira mavi, kahverengiye nazaran çekinik kalacaktır. İşin genetik kısmıyla durumu açıklayacak olursak; kahverengi göz için BB yahut Bb genleri devreye girebilir fakat mavi göz için kesinlikle genlerin bb olması lazımdır. Yani mavi gözlü siyahilerin atalarında; anne ve baba tarafının ikisinde de her iki genin b versiyonunun bulunması gerekiyor.
Kaynaklar: Travel Noire, The Tech
