Yüzlerce yıl boyunca cihana hükmetmiş olan Osmanlı İmparatorluğu vakit içinde güç kaybetmiş ve Birinci Dünya Escort Tuzla Savaşı ile birlikte başşehir İstanbul dahil karış karış işgal edilmeye başlamıştır Türk milleti elbette bu duruma sessiz kalmamış ve örgütlenerek kendi bölgelerini muhafazaya başlamıştır Pek çok ismi olan bu mahallî Tuzla Escort Bayan örgütler tarihi süreçte ulusal cemiyetler olarak isimlendirilmişlerdir
Mustafa Kemal Atatürk emelleri kendi bölgelerini korumak olan bu lokal örgütleri bir ortaya getirmiş ve Kuvâ yi Ulusala ismi altında toplayarak Kurtuluş Savaşı Tuzla Escort nı başlatmıştır Milli cemiyetlerin o devir işgal altında olan Anadolu nun dört yanında ortaya çıkmaları aslında Türk milletinin bağımsızlık isteğinin en büyük göstergesidir Gelin ülkemizin kurtuluşunda büyük rol oynayan milli cemiyetlere yakından bakalım ve öne çıkan özelliklerini görelim
Öncelikle ulusal cemiyet nedir
Osmanlı İmparatorluğu nun işgal süreci başladıktan sonra bulundukları bölgelerde işgalcilere karşı örgütlenerek silahlı ve silahsız formüllerle savunmaya geçen mahallî halkın kurduğu yapılar milli cemiyetler olarak isimlendirilir Bu cemiyetleri tarih kitaplarında faydalı cemiyetler ismiyle da görmüşsünüzdür Ulusal cemiyetler ülkenin kurtuluşuna fayda sağladıkları için bu isimle anılırlar
Milli cemiyetler nelerdir
Trakya Paşaeli Heyet i Osmaniyesi
2 Kasım 1918 tarihinde Edirne de kurulan Trakya Paşaeli Heyet i Osmaniyesi nin hedefi Edirne nin Yunanistan a verilme riskine karşı bölgedeki Türk ve Müslüman nüfusun daha ağır olduğunu tüm dünyaya duyurmaktır Merkez üssü Edirne olan cemiyet Osmanlı nın yıkılacağını öngörerek Batı ve Doğu Trakya yı kapsayan bir Türk devleti kurmayı planlamıştır Trakya Paşaeli Heyet i Osmaniyesi Ahali ve Trakya Paşaeli isimli gazeteler yayımlamıştır
İzmir Müdafaa i Hukuk u Osmaniye Cemiyeti
1 Aralık 1918 tarihinde kurulan İzmir Müdafaa i Hukuk u Osmaniye Cemiyeti İzmir in Yunanistan a verilme riskine karşı ortaya çıkmıştır Ulusal çabanın en büyük destekçilerinden biri olmuşlardır Pek çok farklı lokal kapalı örgütle ortaklaşa çalışarak Anadolu nun farklı noktalarına silah ve cephane yardımında bulunmuşlardır
İzmir Redd i İlhak Cemiyeti
İzmir Redd i İlhak Cemiyeti Balıkesir merkezli yapılanmış bir örgüt olsa bile kısa mühlet içinde tüm Ege bölgesine yayılarak bölgede kurulan her cemiyetin Redd i İlhak ismiyle anılmasını sağlamıştır Redd i İlhak cemiyetleri ismi üstünde işgale karşı çıkanlar tarafından oluşturulmuştur İzmir in Yunan askerleri tarafından işgal edilmesine karşı göğüs göğüse çaba vermiş ve daha sonra bölgede pek çok kongre yaparak halkı bilinçlendirmişlerdir
Doğu Anadolu Müdafaa i Hukuk Cemiyeti
Erzurum ve Elazığ merkezli olarak 4 Aralık 1918 tarihinde kurulmuş olan Doğu Anadolu Müdafaa i Hukuk Cemiyeti işgal altında olan Doğu Anadolu bölgesi topraklarının Ermenilere verilme riskine karşı ortaya çıkmıştır Doğu Anadolu Müdafaa i Hukuk Cemiyeti işgal güçlerinin ve onların destekledikleri çetelerin hiç beklemedikleri bir direniş göstermişlerdir Temel gayeleri bölgedeki Türklerin Ermeni nüfusundan daha fazla olduğunu göstererek muhtemel bir toprak paylaşımının önüne geçmektir
Kilikyalılar Cemiyeti
Çukurova başta olmak üzere Adana bölgesinin Ermeni çeteler ve Fransız askerler tarafından işgal edilmesi sonrası Aralık 1918 tarihinde ortaya çıkan Kilikyalılar Cemiyeti sayısız yazı ve bildiri dağıtmıştır Kilikyalılar Cemiyeti nin bastığı Feryatname isimli en bilinen broşürde bölgede 426 bin olan nüfusun sırf 64 bininin Hıristiyan olduğundan bahsedilir Temel gaye gerçek nüfus sayısını tüm dünyaya duyurmaktır
Milli Kongre Cemiyeti
Rumlar Megola İdea ismi altındaki işgal projeleri kapsamında İstanbul da örgütlendikleri vakit buna karşı olarak doktor Esat Paşa nın daveti ile Türk Ocağı Barolar Kızılay Muallimler Birliği üzere kıymetli kuruluşların iştirakiyle 29 Kasım 1918 tarihinde Ulusal Kongre toplanmıştır Bu kongre ile birlikte kurulan cemiyetin temel gayesi dünyaya işgalin gerçek yüzünü göstermektir Ulusal Kongre Cemiyeti Kuvâ yi Ulusala ismini birinci kullanan cemiyettir
Trabzon Muhafaza i Hukuk u Ulusala Cemiyeti
Karadeniz de faaliyet gösteren işgalci takviyeli Rum güçlerine karşı kurulmuş olan Trabzon Muhafaza i Hukuk u Ulusala Cemiyeti Trabzon merkezli olsa da çetelerin kan kustuğu tüm Karadeniz kentlerinde faaliyet göstermiştir Anadolu ile Karadeniz e kıyısı olan ülkeler ortasında irtibatın güvenliğini sağladıkları için Ulusal Mücadele de büyük rol oynamışlardır
Anadolu Bayanları Müdafaa i Vatan Cemiyeti
Türk milleti işgale bayan erkek çoluk çocuk demeden tüm gücüyle direnmiştir İşgale direnen bayanların Sivas ta kurduğu Anadolu Bayanları Müdafaa i Vatan Cemiyeti o güne kadar meskene hapsedilen bayanların uyanışının simgesidir Cemiyet kurulduktan sonra şahsen Mustafa Kemal tarafından gönderilen bir iletiyle kutlanmıştır
Milli cemiyetlerin ortak özellikleri
- Milli cemiyetler lokal örgütlenmeler oldukları için temel gayeleri bulundukları bölgeyi korumaktır
- Bağımsızlıklarını korumak için Türk halkının çıkarlarını her vakit ön planda tutmuşlardır
- Gazete ve bildiri yoluyla başlayan işgal aksisi hareketler vakit içinde silahlı çabaya dönüşmüştür
- Türk halkını işgale karşı bilinçlendirmek için sayısız toplantı ve kongre düzenlemişlerdir
- Milli uğraşın temellerini atmışlardır
Milli cemiyetler neden kıymetli
Osmanlı İmparatorluğu nun başşehri İstanbul işgal edildikten sonra ordu silah bırakmak zorunda kalmış ve Osmanlı meclisi dağıtılmıştır Yani işgale karşı direnç gösterecek rastgele bir resmi kurum ya da güç kalmamıştır Resmi yapıların devreden çıkması nedeniyle Türk milleti sivil savunma sistemini geçmiş ve kendini korumak durumunda kalmıştır
Türk milleti bölgelerine saldıran işgalci kuvvetlere karşı lokal olarak örgütlenerek cemiyetler kurmuştur Cemiyetlerin temel emeli işgal edilen bölgelerdeki Türk ve Müslüman nüfusun sayıca üstünlüğünü kanıtlamaktır Ancak işgalci kuvvetlerin kan dökmesi nedeniyle bu örgütlenmeler silahlı çabaya dönüşmüş ve göğüs göğüse çarpışmalar başlamıştır
Zaten Türk milletinin bağımsızlığa olan inancını bilen Mustafa Kemal bölgesel olarak faaliyet gösteren tüm bu cemiyetlerle irtibata geçmiş ve milletin topyekün uğraşını alevlendirmiştir Yani tahminen ulusal cemiyetler bu lokal yapıları kurmasalar ne Kuvâ yi Ulusala birlikleri bu kadar süratle toplanabilirdi ne de ulusal çaba bu kadar başarılı bir sonuç alabilirdi
Ülkemizin bağımsızlık uğraşında en değerli rolü oynayan faydalı cemiyetler yani milli cemiyetler nelerdir özellikleri nedir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve mevzu hakkında bilmeniz gereken ayrıntıları paylaştık Birçoklarının ismini bile bilmediğimiz sayısız şehit ve gazimiz sayesinde bu topraklarda özgürce yaşadığımızı unutmamalıyız