İtalya’da Venedik’e hayli yakın bir pozisyonda bulunan ve uzun yıllardır bahtına terk edilmiş biçimde duran Poveglia isminde bir ada var. Aslında birbirine kontaklı üç küçük adacıktan oluşan Poveglia, zirveden bakınca bir wi-fi simgesi üzere görünüyor.
Bu adayı neredeyse karşınıza çıkacak her metin ve görüntüde ‘dünyanın en hayaletli adası‘ olarak görmeniz mümkün. Bunun sebebi ise adanın veba salgını sırasında bir karantina merkezi olarak kullanılması ve ‘yüzbinlerce insana’ mezar olduğu istikametinde iddialar. Natürel bir de yıllar içinde bu savlara eklenen yeni paranormal kent efsaneleri. Fakat durum aslında anlatıldığı üzere değil.
Ada yüzlerce yıl boyunca işgalcilerden kaçan halkın yaşadığı inançlı bir bölge olmuş
Poveglia adasının tarihi 6. yüzyıla kadar dayanıyor. O yıllarda işgalcilerden kaçan halkın sığındığı bir mekan olan adanın yıllar içinde hem nüfusu artıyor hem de gelişmeye başlıyor. Ana karanın yasaklarından ve vergilerinden muaf bir formda barış içinde yaşanan ada, periyot dönem yaşanan savaş ve çatışmalardan etkilense de balıkçılık üzere pek çok faaliyetin yürütüldüğü adada ömür uzunca yıllar devam etti.
14. yüzyılın sonunda yaşanan bir savaşta nüfusun Venedik’e tahliye edilmesi gerekti ve bu gelişme sonrası adanın nüfusu düşüşe geçti. Ada işgal edildi ve harap oldu. Bu yıkıcı savaş periyodundan sonra 18. yüzyıla kadar ada boş bir toprak bütünü olarak öylece kalakaldı.
18. yüzyılda ise gemilerin ve teknelerin yanaşacağı, yüklerin indirilip depolanacağı bir nevi liman olarak kullanıldı. 1782 yılında alınan bir kararla ada tıpkı vakitte ‘sağlık’ hizmeti de vermeye başlıyor. Adanın ününü ‘hayaletli’ yapan öykü de burada başlıyor.
Poveglia, uzunca yıllar veba salgınından etkilenenler için bir karantina alanı olarak kullanılmış
Adanın liman vazifesi, patlak veren kara veba salgını sonrası biraz değişime uğradı. Adada bulunan yapılar salgın sırasında yanaşan gemilerle gelenler ve ana karadaki vebalılar için bir karantina alanı olarak yine düzenlendi.
Bu karantina bölgesi ve adadaki yapılar sonraki yıllarda psikiyatri ve dahiliye hizmetleri veren bir hastane, sonrasında da bir huzurevi olarak da kullanıldı. 1968’de ise adada bulunan bu hastane/huzurevi büsbütün kapatıldı.
O yıllardan bu yana adaya ne olacağı, nasıl değerlendirileceği ve tekrar hayata getirileceği ile ilgili çeşitli tartışmalar oldu. Bir öğrenci yurdu/yaşam alanının yapılması, turizme kazandırılması üzere türlü projelerle gündeme gelen ada, geçtiğimiz yıllarda bu ‘umutla’ 99 yıllık kiralanmak üzere pazarlandı bile. Lakin gelen tekliflerin düşüklüğü ve devlete planlandığı kadar kâr getiremeyeceği üzere münasebetlerle bu süreçler de gerçekleşmedi.
Ayrıca bölge halkı da adanın turizm için dev bir otel bölgesine dönüşmesini istemiyordu. Tüm bu gelişmeler, günümüzde adayı bomboş, metruk haldeki binalar sebebiyle girişlerin yasak olduğu bir alana dönüştürdü.
Ada neden ‘hayaletli ada’ olarak anılıyor?
Bildiğiniz üzere kara veba, milyonlarca insanın vefatına sebep olan, insanlık tarihinin en ölümcül salgını olarak anılıyor. Poveglia da uzunca yıllar veba hastalarına ve hekimlere konut sahipliği yapan bir karantina adası olmuş. Hatta adada bir mezar taşında ‘Kazmayın. Burada salgına maruz kalanlar yatıyor‘ yazıyor.
Yıllar uzunluğu anlatılanlara ve medyada yer verilenlere nazaran ada yüzbinlerce veba hastasına mezar olmuş, vebalılar adaya getirilip yakılmış ve adanın topraklarının neredeyse yarısı bu yanan vücutların küllerinden oluşuyormuş. Adayı ziyaret edenler ‘garip sesler’ ‘hayaletler’ ‘çığlıklar’ duyuyormuş…
Adanın kimi bölgelerinde hala iskelet birikintileri varmış, hatta adada sonraları hizmete başlayan hastanede bir ‘deli doktorun’ yaşlı hastalar üzerinde garip deneyler yaptığı ve gizemli bir biçimde adadaki çan kulesinden kendini atarak intihar ettiği gibi öyküler bile anlatılmış.
Fakat ‘kara mevt adası’ ‘hayalet ada’ üzere tanımlamalar, yıllar içinde anlatılan kent efsanelerinin bir sonucu. Poveglia’nın korunması ve geliştirilip tekrar hayata tutunması için kurulan ”Poveglia per Tutti” isimli derneğin sözcüsü Lorenzo Pesola, ada ile ilgili anlatılan pek çok şeyin temelinin olmadığını söylüyor. Bunların başında ise adada yüzbinlerce vebalının öldüğü argümanı var.
Pesola’ya nazaran adada ölen insanların sayısı iddia edildiği üzere 160 bin ya da ‘yüzbinlerce’ değil. Tahminen bu sayıyı lakin ‘binlerce’ olarak tabir edebiliriz. Ayrıyeten deli hekimin intihar kıssası de büsbütün kurmaca.
Yani aslında ortada yalnızca yüzlerce yıl uzunluğu türlü hallerde insanların yaşadığı, tedavi edildiği bir adacık ve üstündeki harabe yapılar var. Bir de onları takip eden, gerçeği yansıtmayan, diziler ve kaygı çeşidindeki kitaplarla masallaştırılan kıssalar var.
Poveglia’ya giriş neden yasak?
Ada temelde ziyarete kapalı. Yani elini kolunu sallayan herkes gidemiyor. Lakin gerekli müsaadeleri alarak çekim ya da araştırma için adaya gitmek mümkün. Ayrıyeten adaya kimi yasal olmayan yollarla da girildiği biliniyor. Birkaç yüz euro karşılığında kaçak ziyaretçileri adaya götüren teknelerin olduğu söyleniyor. Bu cinsten ziyaretler esnasında yapılmış çokça da fotoğraf ve görüntü mevcut. Yasağın sebebi ise yıkılmak üzere olan metruk binalar ve adaya giren ‘kaçak ziyaretçilerin’ bölgeye verdiği ziyan.
Poveglia’da terk edilen binalardan ve adanın sokaklarından kimi görüntüler
Kaynak 1, Kaynak 2, Kaynak 3, Kaynak 4
