Günümüzde hack üstüne hack olayı yaşanıyor diyebiliriz. Hal bu türlü olunca siber güvenlik hakkında bilgisi olmayan bireyler, şahsî datalarının ele geçirilip makûs maksatlarla kullanılacağı ihtimalinden, bilgisi olan şahıslara nazaran daha çok endişe duyabiliyor. Tabii ki bu problemlerle ilgili bilgisi olanlar da her geçen gün gelişen bilişim kabahatleri karşısında, koruyucu güvenlik tedbirlerini almada yetersiz kalabiliyor.
Mesela geçtiğimiz günlerde GTA 6 imajlarını sızdıran 17 yaşındaki bir hacker, Londra polisi tarafından tutuklandı. Türkiye’de de Twitch üzere platformlarda vakit geçirip hack üzerine birbirine tavsiye veren yaşı 15-18 civarlarında önemli bir hack meraklısı kitle var. Biz de bu yazımızda siber güvenliğin ne olduğunu, hack olaylarının nasıl geliştiğini, ulusal ve memleketler arası bağlamda siber güvenliğin neden sağlanamadığını, yaşı küçük kitlenin nasıl hack yaptığını ve daha birçok mevzuyu siber güvenlik uzmanı Yasir Gökçe’ye sorduk. Kendisi de sorularımızı memnuniyetle cevapladı.
İşte Yasir Gökçe’nin yanıtları…
Siber güvenlik; bilişim, IT ve OT sistemleri ile bu sistemlerde işlenen bilgilerin, siber uzaydan kaynaklanan tehditlere karşı sistematik bir halde korunmasıdır.
Genel olarak hack olayının gerisinde farklı motivasyonlar yatabiliyor.
Hackleme “sektörüne” şimdi yeni giriş yapmış, bizim script-kiddies dediğimiz amatör ekip, sadece yeni yeteneklerini geliştirmek/göstermek ve bunun tatminini yaşamak ismine hack yapıyor. Devletlerin, vatandaşları üzerinde istihbarat ele geçirme faaliyetlerine karşı yapılan hackleme, bu faaliyete ve gerisindeki otoriter/totaliter zihniyete karşı gösterilen bir direnç olarak öne çıkabiliyor.
Öte yandan, devlet dayanaklı aktörler, tehdit olarak algılanan gruba ve öbür devletlere karşı hackleme yapabiliyor. Ki bu faaliyetler, siber uzayda yaşanan müsamaha (hoşgörü) hukukunu ilgilendiriyor.
Hacklemenin nasıl yapıldığı ise cok geniş ve girift (karmaşık) bir husustur.
Özetle; bilişim sistemleri, süreçler, organizasyonel yapılar ve insanların bilinç düzeyindeki açıklar suistimal edilerek siber saldırı yapılıyor. Örneğin, internete erişim sağlayan bir modem yada router’in hakikat konfigüre edilmemesi hack için bir açık demek. Keza kendisine gönderilen her linki tıklamaması gerektiğini bilmeyen bir çalışan da hackleme için kıymetli bir açıktır.
Hacklerin beyaz, kırmızı ve gri denilen kısmı, hack aksiyonunun makûs niyetli olup olmamasına nazaran yapılan bir sınıflama.
Hedeflediği şirketin açıklarına dikkat çekmek isteyen ve siber saldırıyı şirketin rızası dahilinde yapan hacker beyaz şapkalı hackerdır. Siyah şapkalı hacker, ziyan verme amacıyla siber saldırı düzenler. Gri şapkalı hacker ise kendince uygun niyetle siber saldırı yaparak şirketi, açıkları konusunda uyarmak ister. Lakin o, yasal olmayan bu faaliyeti, şirketin (veya öbür bir organizasyonel yapının) yöneticilerinin müsaadesi dahilinde yapmaz.
Bilgilerimizin ele geçirildiğini, gelen bildiriler ve doğrudan yapılan bağlantılar hariç; hacker, bilgileri bir sitede yayınlarsa anlarız.
Ayrıca Avrupa ve ülkemizde kişisel verilerini kaptıran şirketlerin/organizasyonların ilgili makam ve şahıslara hacklendiğini bildirme yükümlülüğü vardır. Son basamak olarak, bilhassa kullanıcı adı ve şifreler, dark web’de satışa sunulmaktadır. Dark web’i kapsayan bir arama motoru yahut siber tehdit intelligence faaliyetleri sayesinde bu türlü bir şeyin olup olmadığından haberdar olabiliriz.
Bence kullanıcıların ferdî siber güvenlikleri hakkında bilgilendirilmesi için sistemler, bireylerin bilinçsiz olduğu varsayımı üzerine dizayn edilmeli ve yapılandırılmalı.
Bu çercevede, security by design ve security by default prensipleri öne çıkıyor. Yani bir haberleşme programı, mesajları dogrudan enkripte ederek (gizleyerek) iletmeli. Bunun için ayrıyeten bir kullanıcı eylemi yahut tercihi gerekmemeli.
Bunun haricinde, ilgili meslek örgütü ve sivil toplum kuruluşları, çok teknik terimlere boğmadan yazılmış, görsellerle desteklenmiş sanal broşürlerle kullanıcıları bilinçlendirebilir. Ayrıyeten, bir app yüklendiğinde veya system heyetimi yapıldığında, açılır pencerelerle (pop-up screen) siber güvenlik konusu hatırlatılıp yönlendirme yapılabilir.
Hacklendiğini anlayan kişi, bilişim suçları bürosuna şikayette yahut vazifeli savcılığa suç duyurusunda bulunabilir.
Kişiyi korumakla yükümlü olan entite (varlık) yahut şirket ile de temasa geçilip hesap sorulabilir. Dijital forenzik (adli bilişim) gerektirmeyen çok hassas bir kurum değilseniz yapılacak ilk atılım, hacklenen sistemi ağdan ayırmaktır. Bilhassa siber dünyadan uzak bireylerin, zararın boyutuna nazaran bir uzmana danışmalarını ve duruma nazaran yasal departman yahut avukatla hareket etmelerini tavsiye ederim.
Şifrelerin tavsiye edilen değiştirme sıklığı 6 ayda birdir. Karmaşık olması gereken şifre; en az 12 karakter, büyük harf, küçük harf, sayı ve özel işaretler içermeli.
Bu formda bir şifrenin kırılma müddeti, günümüz bilgisayarları için 54 yıl sürer. Quantum bilgisayarları bu süreyi değerli ölçüde değiştiriyor fakat.
Sitelere kayıt olurken, rastgele bir hacklenme durumunda hangi bilgilerimizin ortalığa saçıldığı hakkında ilgili internet siteleri, Kişisel Bilgilerin Korunması Kanunu çerçevesinde bize bilgi verme yükümlülüğü altındadır.
Bunun haricinde, bilgilerin mahiyetini ve kapsamını dark web’de açığa çıktığında veya ransom yani fidyeye bahis edildiğinde öğrenebiliriz. Verileri teslim ederken, teslim alan kuruluşun güvenilirliğini irdelemek kıymetlidir. Ayrıyeten, karmaşık bir şifre oluşturup kimlik doğrulama yaptıktan sonra veriler teslim edilmelidir (özellikle online platformlar için). Çalınan datalar genelde -az evvel de söylediğim gibi- bir bütün halinde dark web’de satılır. Siber hatalılar bunları oradan satın alır. Sözleşmelerdeki boşluklardan yararlanan dev şirketler de (Facebook, WhatsApp) üçüncü kişilere kendi bilgi havuzunu açabiliyor.
Çalınan bilgiler, şahsileştirilmiş reklam sunmada, datayı rehin tutarak fidye talep etmede kullanılabiliyor. Çalınan kredi kartı verisinin ise dolandırıcılık ve hırsızlıkta kullanıldığını görüyoruz. Kimlik ve erişim verilerine ise kritik sistemlere uzaktan erişim sağlama emeliyle süreç yapılabiliyor.
Yapay zeka entegre edilmiş big veri system ve programlar, açık yahut kapalı kaynaklardan datayı elde edebiliyor.
Dev IT şirketleri bunu yasal yollarla yapmaya çalışıyor. Örneğin, ”sunduğumuz hizmetten fiyatsız yararlanacaksan bilgilerine erişime izin ver“ üzere bir karar dikte ediyor. Bu halde elde ettiği datayı, yapay zeka ile tahlil edip kişiselleştirilmiş içerik sunuyorlar. Misal henüz aramasını Google üzerinden yaptığımız bir ürünün benzerlerinin, YouTube programında reklam olarak karşımıza çıkması bu kapsama giriyor.
Türkiye’de bilişim kabahatlerinden mağdur olan kişi ve kurumların mağduriyeti eksenli bir hukuk şekillendi. Lakin maalesef özellikle şirketlerin, bilgileri koruma etme yükümlülüğünü düzenleyen tüzel altyapı fevkalade yetersiz.
Diğer bir deyişle, yüksek güvenlik pratiklerini edinme, şirketlerin âlâ niyetine kalıyor daha çok. Ayrıca bilgiyi müdafaa ve mahremiyet, şimdi ülkemizde yerleşen bir hassasiyet değil. Bilakis, devlet kavramı adeta bilgilerin depolanması, paylaşılması ve teslim edilmesi üzerine şurası. Bilginin korunmasına dair birey lehine türel teminatlar ise tam olarak netleştirilemiyor. Bu bahisle ilgili son yıllarda çalışmalar yapılsa da tekrar de şahsî dataların korunması ismine daha fazla tedbire gereksinim var.
Örnegin CHP başkan yardımcısı Onursal Adıgüzel’in söylediğine nazaran, BTK tüm internet servis sağlayıcılara gönderdigi yazı ile en hayati kullanıcı verilerinin teslimini talep etmiş. 2016 yılında 50 milyon vatandaşa ilişkin kimlik bilgilerinin internete düştüğü haberinin gerçek olduğu düşünüldüğünde, devlete ilişkin hassas bilgilerin çok inançta olduğunu düşünmüyorum. Siber hatalılar kendilerini anonim kılmak ismine VPN ve Tor gibi teknikler kullanıyor. Bu formülleri aşarak kabahatin arkasındaki gerçek IP yahut MAC adresini tespit etmek de çok sıkıntı.
Uluslararası seviyede işbirliği eksikliği de siber suçluları tespit etme zorluğunu pekiştiriyor.
Bir ülkenin bilişim suç tanımını, diğer bir ülke haklı olarak mahremiyet hakkı, haberleşme hakkı, söz hürriyeti vb. olarak görüyor. Bu da siber hatalarla gayrette işbirliğini imkansız kılıyor. Örneğin, bir ülke kendi bünyesindeki database serverleri kullanılarak işlenen bir cürümde, kelam konusu servera erişimi vermeyebiliyor.
IT ve OT sistemleri kullanılarak fizikî bir ziyan verebilme olgusu ise beni daima saşırtmıştır.
Örnegin Rusya’nın, Ukrayna’daki bir güç santralinin denetim sistemlerine erişmesi ve halkı elektriksiz bırakması oldukça enteresan. Yahut ABD’nin, İran’daki Natanz uranyum tesislerinin kıymetli bir kısmına hackleme yoluyla ziyan vermesi (Stuxnet olayı) de buna örnek verilebilir.
Verileri müdafaa, sistematik, kolektif, nizamlı, dengeli ve efektif (anlık ortaya çıkan) aksiyonlar bütününü gerektiriyor. Böylelikle 18 yaş altı çocukların bile büyük şirketlerin datalarını hacklemeleri güç olmuyor.
Hack yaparak ziyan verme, bir bilgi hanesine kötücül bir kodun kopyala-yapıştır-enter yapılması kadar kolay. Siber güvenlik takımı, mesai kavrami dahilinde hafta sonları ve akşamları işi bırakıyor. Siber hatalılar ise 7/24 açıkları suistimal etme peşinde. Bir de güvenlik tedbiri masrafı, ziyan gerçekleşmesi halinde ortaya çıkacak masrafı, kimi durumlarda daha çok aşabiliyor. Bu durum da eylemsizliğe ve riski kabullenmeye sebebiyet verebiliyor. Yakın vakitte Yemeksepetinde bir hack olayı yaşandı. Lakin Yemeksepetinin siber güvenlik olgunluğunu incelemeden ve audit yapmadan bu hack ile ilgili bir şey diyemem.
Editör Notu: Yemeksepeti’ni hacklediğini söyleyen hacker, daha evvel bir açıklama yapmıştı. Bu açıklamayı verdiğimiz yazımızı buradan okuyabilirsiniz. Ayrıyeten yasa dışı yollarla hack yapmanın bir cürüm olduğunu tekrardan hatırlatalım. Bu yazımızda mevzuyu bir uzmana sorarak yöntemsiz yapılan hack’in ne kadar yanlış olduğunu göstermeyi amaçladık. Bir şirketin bünyesinde çalışan beyaz yaka hacker değilseniz bu işlere bulaşmamanızı öneririz.
Yasir Gökçe’ye Twitter üzerinden ulaşabilirsiniz.
- Görsel Kaynakları: Harvad Business Review, Crowd Strike, Analytics Insight, The New Yorker, BBC, Scroll.in, WIRED, Tech Crunch, Dashlane Blog, Bleeping Computer, Auth0, MIT Technology Review, Tech Crunch 2, The New York Times, VICE, Analytics Insight 2
