İnsanlık olarak kendimiz dışındaki canlılara karşı farklı tavırlarımız var. Örneğin vejetaryenlik son yıllarda büyük bir trend haline geldi zira pek çok insan karnını doyurmak için başka bir canlıyı öldürmek istemediğine karar verdi. Olağan burada bunun tartışmasını yapmayacağız lakin mevzuyu getirmek istediğimiz bir nokta var: Böcekler.
Etrafta ‘deli dana’ üzere dolaşan, hedefsizce ve robotik bir biçimde hareket eder üzere görünen böcekler, pek çok insan için tahminen de öldürmesi en ‘meh’ dedirten canlıdır. Birçok kişi böcek gördüğünde tereddüt etmeden ezer geçer. Birazdan sizinle paylaşacağımız bilgiden sonra bir böceği öldürmeden evvel iki defa düşünmek isteyebilirsiniz.
Böcekler de beşerler kadar acı çekiyormuş
Nosisepsiyonun (kimyasal yanmaların, kesiklerin ve darbe sonucu oluşan yaraların yahut ikazların hudut sistemi tarafından algılanması) hayvanlarda çeşitli fizyolojik ve davranışsal yansıları tetiklediği keşfedildi, bunlardan biri de acı çekme algısı.
2019’da deneyler yapmaya başlayan bir araştırma grubu, yaygın olarak incelenen meyve sineği Drosophila’nın bacağı koptuktan sonra kronik acı belirtileri gösterdiğini ortaya çıkardı. Meyve sineği büsbütün güzelleştiğinde, meyve sineğinin kontralateral bacağının çok hassas hale geldiğini keşfedildi.
Anatomik olarak böceklerin beyinden hudut kordonlarındaki ziyan verici dokunmaya karşı savunma reaksiyonlarının kaynaklandığı kısma inen nöronları vardır. Mesela domates kurdu böceği yaralandıktan sonra kendisini tımarlamak üzere acıyı hafifletme davranışları bile sergiliyor.
2019’da bu hususa dair araştırmalara başlayan grup, yaptığı yeni açıklamada “Böceklerin büyük olasılıkla davranışsal, moleküler ve anatomik sinirbilim delillerine dayanarak nosisepsiyon üzerinde merkezi hudut denetimine sahip olduğunu savunuyoruz. Bu da böceklerin de acı çektiği konusundaki niyetimizi güçlendiriyor” diyor.
Böcekler geniş ve çeşitli bir küme olduğu için nosisepsiyon düzenlemelerinin karmaşıklığının ve potansiyel acı hislerinin da ortalarında büyük ölçüde farklılık göstermesi de muhtemel bir durum. Yani her böcek aynı derecede acı çekmiyor olabilir, hatta kimileri hiç acı çekmiyor olabilir. Fakat artık acı çektiklerinin farkında olduğumuzdan ötürü üzerlerinde deney yapma fikri, etik meseleleri da beraberinde getiriyor.